Choroba lokomocyjna, zwana naukowo kinetozą, jest to zespół dolegliwości pojawiających się podczas podróży środkami transportu – w przypadku podróży statkiem, nazywana jest chorobą morską. Najczęstsze objawy choroby lokomocyjnej to: nudności, wymioty, blada cera, hiperwentylacja, potliwość, ból głowy, osłabienie, zaburzenia chodu po opuszczeniu środka transportu, czy chwilowy oczopląs. Objawy ustępują samoistnie po opuszczeniu środka transportu.
Kinetoza najczęściej ujawnia się u dzieci pomiędzy 2 a 12 rokiem życia i często mija wraz z wiekiem. Choroba lokomocyjna u dorosłych jest rzadsza, ale dotyka kobiet w ciąży oraz w okresie menstruacji.
Jakie są przyczyny choroby lokomocyjnej?
Występowanie dolegliwości związanych z chorobą lokomocyjną wiąże się z docieraniem do mózgu człowieka sprzecznych informacji dotyczących położenia jego ciała. Podczas podróży wzrok rejestruje zmieniający się krajobraz, natomiast błędnik w uchu środkowym oraz proprioreceptory (zakończenia nerwowe w stawach, mięśniach, ścięgnach i skórze) wysyłają sygnały o braku ruchu ciała, stanie spoczynku. Ten konflikt komunikatów powoduje pobudzenie nerwu błędnego i ośrodka wymiotnego, co skutkuje pojawieniem się lokomocyjnych dolegliwości.
Jak wyleczyć chorobę lokomocyjną?
Choroba lokomocyjna najczęściej przechodzi samoistnie z wiekiem. Nieprzyjemne dolegliwości ustępują podczas postojów, czy po zakończeniu podróży. Zanim zastosuje się silniejsze leki, warto zastosować kilka sprawdzonych metod podczas podróżowania:
- podróżować na przednim siedzeniu i patrzeć przed siebie na linię horyzontu (nie kierować wzoru na szybko zmieniające się krajobrazy w oknie bocznym), nie czytać i nie skupiać się na telefonie czy tablecie
- w przypadku pociągu, autobusu zajmować miejsce przodem do kierunku jazdy, jak najdalej od kół (tam drgania i dolegliwości są większe)
- podczas podróży samolotem należy wybierać miejsca w okolicach skrzydeł, na statku w jego środkowej części i jak najbliżej linii wody (niższy pokład)
- otwierać okno lub używać klimatyzacji (duszność, nieświeże powietrze, intensywne zapachy sprzyjają nudnościom i wymiotom)
- rozsądny wybór środka transportu - najmniej dolegliwości daje podróż pociągiem
- zaleca się drzemkę podczas podróży, przy zamkniętych oczach mniej bodźców dociera do błędnika
- warto rozważyć podróż nocną porą
- odpowiednia dieta i napoje: nie zaleca się słodkich i gazowanych napojów oraz gęstych przecierowych, wskazana jest woda niegazowa pita małymi łyczkami. Najlepiej podczas podróży nie spożywać posiłków, jeżeli są konieczne – zaleca się niewielkie, lekkostrawne posiłki, bez nabiału, małosolone.
- warto pomyśleć nad wyborem trasy, mniej kręta jest zdecydowanie korzystniejsza. Również spokojny styl jazdy zapobiegnie dolegliwościom.
Sposoby na chorobę lokomocyjną – co można zastosować?
Zaklejanie pępka plastrem
Nie znany jest mechanizm działania tej metody, ale od lat praktykowana jest przez rodziców małych dzieci i uważana na skuteczną. Na pewno nie jest trudna do zastosowania, należy zakleić pępek dziecka zwykłym plastrem opatrunkowym.
Opaski akupresurowe SEA-BAND na nadgarstki
Działają poprzez ucisk pewnego punktu pod spodem nadgarstka, są wielokrotnego użytku, komfortowe i nieinwazyjne. Dostępne w wersji dla dorosłych i dzieci, mają pozytywne opinie.
Preparaty imbiru
Zalecane są od 3-roku życia, dostępne w postaci syropu, herbatki, pastylek do ssania, lizaków. Dla starszaków drażetki i tabletki do łykania. Warto zwrócić uwagę, czy preparat posiada standaryzację (jest określona ilość substancji czynnej), czy jest to po prostu „sproszkowane kłącze imbiru”. Preparat standaryzowany daje większą pewność skuteczności działania. Imbir ma udowodnione działanie zmniejszające nudności i przeciwwymiotne. Można samodzielnie przygotować napój z imbiru: 2 świeże plastry gotować w 200ml wody przez 10 minut. Ostudzony przelać do butelki, można dosłodzić do smaku i pić małymi łyczkami w podróży co 2-3h.
Aviomarin (dimenhydrynat)
Jest lekiem dostępnym bez recepty, można go stosować od 6 roku życia na 30 minut przed rozpoczęciem podróży. Poza hamowaniem nudności, wywołuje senność i zmęczenie jako skutki uboczne.
Przy okazji opisywania choroby lokomocyjnej warto wspomnieć o chorobie Meniera. Jest to schorzenie ucha wewnętrznego, występujące zazwyczaj u dorosłych między 30-50 rokiem życia, w którym nagle występują zawroty głowy, nudności i wymioty, oczopląs, bladość, pocenie, szumy uszne. Są to objawy podobne do choroby lokomocyjnej i warto być ostrożnym przy stawianiu diagnozy by nie zignorować poważniejszego schorzenia, które wymaga leczenia. Chorujący na chorobę Meniera mogą podróżować, odbywać loty samolotem, jednak muszą liczyć się z nasileniem objawów przy zmianie ciśnienia w uchu wewnętrznym przy zmianie wysokości.
Choroba lokomocyjna nie jest przyjemna, jednak doznania jakie niesie za sobą podróżowanie są warte chwilowego dyskomfortu. Każdy z nas może znaleźć właściwy dla siebie sposób, metodę czy środek, aby uczynić tę parę godzin podróży znośnymi, a może nawet przyjemnymi. Warto sprawdzić metody najprostsze, mało inwazyjne, naturalne i ziołowe, a na końcu sięgać po preparaty farmakologiczne, gdyż nigdy nie są zupełnie obojętne dla naszego organizmu.
