Przewlekła, nawrotowa, zapalna choroba skóry, której towarzyszy uporczywy świąd to tak zwane ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY, w skrócie AZS. Choroba ta ma podłoże genetyczne, związana jest z nieprawidłową, nadmierną reakcją układu odpornościowego na alergeny i charakteryzuję się występowaniem okresów remisji i nasilenia zmian.
Statystycznie, w zależności od obszaru, AZS może dotykać nawet 5-10% niemowląt i dzieci oraz 1-1,5% osób dorosłych.
AZS może towarzyszyć alergia pokarmowa, alergiczny nieżyt nosa czy astma oskrzelowa, a typowy obraz kliniczny to sucha i zaczerwieniona skóra, uporczywy świąd, pogrubienie i łuszczenie naskórka, nawracające bakteryjne zakażenia skóry.
Atopowe zapalenie skóry u niemowląt, pojawia się najpierw na twarzy (swędzące grudki oraz pęcherzyki na policzkach, czole i głowie), następnie u starszych dzieci i dorosłych manifestuje się w tzw. dołach zgięciowych – w okolicach łokci i kolan, inne wrażliwsze miejsca to tułów (górne części ramion i pleców) i palce dłoni oraz stóp. Zmiany występują zazwyczaj symetrycznie po obu stronach ciała.
Istnieje szereg czynników, które mogą wywołać nasilenie objawów AZS – są to alergeny pokarmowe oraz wziewne, czynniki klimatyczne, stres, nadwaga i otyłość, zmiany hormonalne, palenie tytoniu, czynniki chemiczne drażniące będące składnikiem preparatów do mycia skóry lub prania, szorstkie materiały i tkaniny, niektóre bakterie, roztocza, zarodniki grzybów.
Równolegle można wymienić metody łagodzenia objawów AZS, ograniczania czy skracania okresów zaostrzeń. Poza stosowaniem emolientów, miejscowych leków przeciwzapalnych, systemowych leków immunosupresyjnych, bardzo istotnym postępowaniem w AZS jest stosowanie odpowiedniej DIETY w porozumieniu z lekarzem prowadzącym i dietetykiem oraz odpowiednio dobranych SUPLEMENTÓW DIETY, które mogą wspomagać efekty leczenia.
Dieta eliminacyjna w AZS
W badaniach wykazano, że u około 30-40% chorych z ciężkim lub umiarkowanym AZS występuje także alergia pokarmowa. Jednak, mimo tej korelacji, nie powinno się na własną rękę wprowadzać eliminacji w diecie, gdyż może to prowadzić do niedożywienia i dalszych konsekwencji zdrowotnych u chorego na AZS. Lekarz oraz dietetyk, w oparciu o testy alergiczne IgE, identyfikują produkty żywieniowe, których spożycie należy ograniczać lub zupełnie wykluczyć.
Dieta w AZS - jakich pokarmów unikać?
Znamienita większość przypadków alergii pokarmowej u osób z AZS, sięgająca 90% , jest wywoływana przez alergeny jaj, mleka, pszenicy, orzeszków ziemnych, soi, orzechów laskowych oraz ryb. Alergia pokarmowa zaostrza zmiany skórne głównie u niemowląt i małych dzieci z AZS, u dorosłych częściej mamy do czynienia z alergią na pokarmy, które krzyżowo reagują z pyłkami.
Należy również unikać spożywania zbyt dużej ilości wysoko przetworzonych produktów zbożowych (np. białe pieczywo, produkty cukiernicze, słodkie płatki śniadaniowe, słodycze, inne produkty z białej mąki, makarony etc), nasyconych kwasów tłuszczowych ( tłuste mięsa i nabiał, żywność typu fast food, smalec, masło, śmietana). Pacjenci z AZS powinni stosować zdrową, optymalną dietę i dbać o utrzymanie prawidłowej wagi i kondycji skóry.
AZS - co można jeść?
Dieta przy AZS powinna być bogata w wielonienasycone kwasy tłuszczowe Omega-3, Wielonienasycone kwasy tłuszczowe, ze względu na ich działanie immunomodulujące, zmniejszające nasilenie AZS. Ich doskonałym źródłem są:
- tłuste ryby morskie (łosoś, makrele, sardynki, śledzie, halibut, szprotki)
- oleje roślinne: lniany, rzepakowy, konopny, olej z wiesiołka
- nasiona i orzechy: siemię lniane, nasiona chia, orzechy włoskie, migdały i inne
Zaleca się również spożywanie dużej ilości warzyw i owoców z uwagi na zawartość antyoksydantów i właściwości przeciwzapalne. Również wskazane jest włączenie do diety warzyw i owoców zawierających rozpuszczalne w wodzie frakcje błonnika pokarmowego czyli prebiotyków – to np. szparagi, pomiodry, cebula, czosnek, cykoria, banany.
Inną rolę mają probiotyki, które mają działanie regulujące odpowiedź immunologiczną organizmu. Dotyczy to szczególnie szczepów Bifidobakterium Lactis Bb12 oraz Lactobacillus Rhamnosus GG.
Wskazana jest odpowiednia podaż witaminy D3, gdyż jej niedobór może być czynnikiem sprzyjającym bakteryjnym zakażeniom skóry z uwagi na jej udział w syntezie skórnych białek przeciwdrobnoustrojowych – katelicydyn. Dodatkowo witamina D pełni funkcje immunomodulujące, zmniejszające reakcje zapalne w AZS.
Podsumowując, dieta w atopowym zapaleniu skóry może być znaczącym czynnikiem łagodzącym objawy zapalne, a wspomaganie terapii odpowiednimi suplementami diety wykazywać korzystny wpływ na stan skóry pacjentów z AZS.
