Czarnuszka egipska (łac. Nigella sativa, ang. Black Cumin), czarnuszka siewna, kmin czarny, kolendra siewna, kminek egipski, czarnucha lub kąkolnica – to nazwy tej samej, bardzo cenionej zdrowotnie i kulinarnie rośliny. Powszechnie stosuje się nasiona czarnuszki, podobne wyglądem do sezamu, ale w czarnym kolorze. Drugim bardzo cennym surowcem jest olej z czarnuszki nazywany czasem „złotem faraonów”, którego fiolkę odkryto nawet w grobowcu Tutenchamona! Czarnuszka znana od czasów starożytnych, uprawiana jest obecnie w wielu krajach świata – również w Polsce, a jej drogocenne właściwości docenia medycyna naturalna i kosmetyka. Dlaczego warto włączyć ją do codziennej diety?
Czarnuszka zawiera w swoim składzie ponad 100 substancji aktywnych biologicznie.
Nasiona można dodawać do sałatek czy pieczywa, jednak szersze zastosowanie znajdzie olej z czarnuszki nierafinowany, tłoczony na zimno. Olej z czarnuszki można stosować wewnętrznie jak i zewnętrznie na skórę czy włosy. Stosowany doustnie wspomaga leczenie alergii i astmy, podnosi odporność organizmu, działa ochronnie na żołądek, wątrobę i drogi żółciowe, obniża ciśnienie i poziom cukru we krwi. Zewnętrznie – łagodzi objawy atopowego zapalenia skóry i zmiany trądzikowe, zmniejsza widoczność blizn i zmarszczek. To prawdziwe panaceum, jakie ofiarowała nam natura.
Olej z czarnuszki - skład
Do wytworzenia 1 litra oleju z czarnuszki, wykorzystuje się 10kg nasion – zatem jest to esencja cennych składników. Olej z czarnuszki ma intensywny i korzenny zapach, jest lekko gorzkawy w smaku, od koloru miodowego przez odcienie pomarańczowego do brązowego. W 85% składa się z NNKT (nienasyconych kwasów tłuszczowych: linolowego, oleinowego i alfa-linolenowego), zawiera też witaminę E, beta-karoten, biotynę, fitosterole oraz minerały: wapń, magnez, żelazo, sód, potas, selen i cynk, a także aminokwasy i saponiny. Jednak jego najcenniejszym składnikiem jest olejek eteryczny bogaty w tymochinon – związek odpowiedzialny za wiele działań prozdrowotnych czarnuszki.
Olej z czarnuszki - właściwości i działanie
Olej z czarnuszki na alergię i zapalenie oskrzeli
Dzięki zawartości tymochinonu, który wykazuje działanie przeciwhistaminowe, olej z czarnuszki łagodzi katar sienny, działa korzystnie na astmatyków, a jego działanie odczulające przynosi ulgę alergikom. Udowodniono również, że olej z czarnuszki skraca czas trwania infekcji dróg oddechowych – działa pomocniczo przy zapaleniu oskrzeli powodując ich rozszerzanie oraz ułatwia odkrztuszanie zalegającej wydzieliny.
Olej z czarnuszki działa łagodząco i regenerująco przy wysypkach skórnych, pokrzywce, egzemie i atopowym zapaleniu skóry. Można stosować go wewnętrznie (doustnie) jak i zewnętrznie w postaci kremu (krem z czarnuszką Nigellum).
Olej z czarnuszki - stymulacja i modulacja działania układu odpornościowego
Również tymochinon jest odpowiedzialny za podnoszenie odporności u chorego poprzez zwiększanie liczby limfocytów T, makrofagów i interferonu, co powoduje wzrost aktywności układu immunologicznego i zwiększa odporność na infekcje.
Czarnuszka ma również działanie immunomodulujące – w przypadku schorzeń, gdzie układ odpornościowy działa „za bardzo”, wywołuje autoagresję np. w chorobach alergicznych (np.: alergiczny nieżyt nosa), atopowym zapaleniu skóry i reumatoidalnym zapaleniu stawów – olej z czarnuszki wykazuje działanie przeciwzapalne i łagodzące.
Czarnuszka - działanie antywirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze
Czarnuszka jest naturalnym antybiotykiem, po spożyciu oleju czy ziaren, składniki olejku eterycznego wydzielane są na błonach śluzowych – nosa, gardła, dróg oddechowych, gdzie wykazują działanie bójcze dla patogenów, wspomagając leczenie przeziębienia.
Olej z czarnuszki wykazuje działanie przeciwbakteryjne w stosunku do patogenów przewodu pokarmowego (H.pylori, Shigella) oraz wykazuje aktywność względem gronkowca złocistego MRSA.
Czarnuszka hamuje również rozwój Candida albicans oraz grzybów odpowiedzialnych za choroby skóry.
Olej z czarnuszki na przewód pokarmowy
Olej z czarnuszki wspomaga pracę wątroby, pomaga na niestrawność, gazy i wzdęcia. Dodatkowo pomaga pozbyć się z organizmu pasożytów – tasiemca, owsików. Przeprowadzono również badania, gdzie stosowanie oleju z czarnuszki spowodowało skuteczną eradykację bakterii Helicobacter pylori z przewodu pokarmowego.
Czarnuszka - działanie przeciwcukrzycowe
U osób chorych na cukrzycę potwierdzono, że regularne podawanie oleju z czarnuszki, obniża poziom cukru we krwi, a jednocześnie reguluje poziomu lipidów, obniżając poziom cholesterolu LDL. W efekcie stosowanie czarnuszki może przyczynić się do zahamowania rozwoju cukrzycy typu II oraz miażdżycy i wielu schorzeń układu naczyniowo – sercowego.
Czarnuszka na obniżenie ciśnienia
Potwierdzono, że olej z czarnuszki ma właściwości łagodnego obniżania ciśnienia skurczowego i rozkurczowego. Jak wyżej wspomniano, obniżanie poziomu cholesterolu, zmniejsza ryzyko miażdżycy i choroby wieńcowej.
Olej z czarnuszki na skórkę i włosy
Stosowany zewnętrznie łagodzi podrażnienia skóry, oraz zabezpiecza ją przed poparzeniami słonecznymi. Przyspiesza gojenia ran i wspomaga terapię leczniczą przy trądziku, liszaja czy atopowym zapaleniu skóry. Olej z czarnuszki polecany jest do stosowania przez osoby z suchą i wrażliwą cerą, ponieważ przywraca jej naturalne nawilżenie i działa odżywczo. Również, ze względu na bogaty skład, opóźnia procesy starzenia skóry - chroni i pobudza ją do odnowy, dzięki czemu skóra jest widocznie gładsza, jędrniejsza i ma ładniejszy koloryt.
Olej z czarnuszki stosowany na włosy przeciwdziała ich wypadaniu, łysieniu oraz pobudza porost nowych włosów. Dodatkowo pomaga przy chorobach skóry głowy, jak również pozwala pozbyć się łupieżu.
Olej z czarnuszki - dawkowanie
Dzieci
-
powyżej 12 miesięcy - 1/4 łyżeczki dziennie
-
2-4 lat - 1/2 łyżeczki dziennie,
-
od 5 roku życia i starsze - 1 łyżeczka dziennie,
Młodzież od 12 roku życia i dorośli - 1 łyżka dziennie
Poleca się podawanie oleju z czarnuszki wymieszanego z sokiem owocowym, aby zamaskować jego gorzkawy smak.
Warto rozróżnić suplementację oleju z czarnuszki (czyli uzupełnianie diety w olej z czarnuszki i jego składniki), od działania leczniczego oleju z czarnuszki, gdzie dawkowanie w zależności od schorzenia, może być znacząco większe. W poniżej tabeli zgromadzono dane poparte badaniami naukowców – warto podkreślić, że terapia czarnuszką polecana jest jako leczenie pomocnicze, równolegle do leczenia podstawowego, a nie alternatywa – nie należy w żadnym wypadku odstawiać leków zaleconych przez lekarza, natomiast warto skonsultować z nim stosowanie oleju z czarnuszki.
Schorzenie |
Zalecana dawka oleju z czarnuszki |
Astma, alergie, przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa |
- od 6. do 18. roku życia – 1,5-3g oleju z czarnuszki
- 18+ – 3 do 4g oleju
|
W cukrzycy typu 2 |
2g nasion czarnuszki przez 2-3 miesiące |
Insulinooporność |
Dorośli, terapia pomocnicza: 2,5ml oleju – 2 razy dziennie przez 6 tygodni |
Nadciśnienie |
Dorośli, terapia pomocnicza: 2 razy dziennie 2,5ml oleju – przez 8 tygodni 2 razy dziennie 5ml oleju z czarnuszki |
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) |
2 razy dziennie 500mg oleju z czarnuszki przez 8 tygodni |
Zakażenie Helicobacter Pylorii |
Dorośli 2g zmielonych ziaren czarnuszki |
Kiedy NIE STOSOWAĆ oleju z czarnuszki?
Przeprowadzano badania nad toksycznością oleju z czarnuszki, wykazano, że działanie toksyczne wystąpiłoby u dorosłego człowieka, gdyby jednorazowo spożył 2 litry tego oleju. Zatem jest to surowiec bezpieczny, jednak warto zawsze poinformować lekarza przy wizycie o stosowaniu czarnuszki czy innych preparatów pochodzenia roślinnego. W przypadku kobiet w ciąży, warto skonsultować stosowanie czarnuszki z lekarzem prowadzącym, ze względu na jej możliwe działanie przeciwskurczowe.
Warto sięgać po nasiona, czy olej z czarnuszki, gdyż jego wielokierunkowe działanie może pomóc w wielu dolegliwościach. W aptekach, sklepach zielarskich dostępny jest Olej z czarnuszki w płynie (nierafinowany, zimnotłoczony np. firmy Oleofarm), jak i w postaci kapsułek (Czarnuszka Oleofarm, Biovitum Czarnuszka). Do stosowania na skórę można użyć oleju lub gotowego Kremu z Czarnuszką Nigellum.
Tadeusz Wolski, Agnieszka Najda, Katarzyna Wolska-Gawron, Zawartość lipidów i olejku eterycznego oraz właściwości biologiczne nasion czarnuszki siewnej (Nigella sativa L.) Borgis - Postępy Fitoterapii 3/2017, s. 235-241 | DOI: 10.25121/PF.2017.18.3.235
Magdalena Borusiewicz, Zbigniew JaneczkoNigella sativa L. – roślinny surowiec o właściwościach plejotropowych Borgis Post Fitoter 2015; (16)4: 223-236
https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/07-2013-czarnuszka/
Yarnell E, Abascal K. Nigella sativa: holy herb of the middle East. Altern Compl Therap. 2011;17(2):99–105
Boskabady MH, Javan H, Sajady M, Rakhshandeh H. The possible prophylactic effect of Nigella sativa sed extract in asthmatic patients. Fund Clin Pharmacol 2007; 21:559-66. 77.
Bamosa AO, Kaatabi H, Lebdaa FM i wsp. Effect of Nigella sativa seeds on the glycemic control of patients with type 2 diabetes mellitus. Indian J Physiol Pharmacol 2010; 54(4):344-54