Problem zaparć może dotyczyć każdego z nas, niezależnie od wieku. Już niemowlęta i małe dzieci mogą odczuwać dyskomfort związany z wypróżnieniem, dorośli którzy wykonują pracę siedzącą, inni przy zmianie miejsca pobytu, w podróży stykają się z tym problemem, a osoby starsze, zażywające wiele leków, czy leżące – również nie mogą się wypróżnić.
Zaparcia - dlaczego powstają?
O problemie zaparć mówimy, gdy do wypróżnienia zachodzi rzadziej niż 3 razy w tygodniu lub gdy towarzyszą mu następujące objawy: trudności w oddawaniu stolca i przedłużone parcie na stolec, oddawanie twardego i/lub małego stolca, oraz uczucie niepełnego wypróżnienia.
Zaparcia powstają, gdy treść jelitowa zbyt długo zalega w jelicie grubym i dochodzi do jej zagęszczenia i zmniejszenia objętości. Masy kałowe są twarde i ich wydalenie powoduje dolegliwości bólowe i dyskomfort. Pacjent, często odwleka wizytę w toalecie, co jeszcze nasila problem.
Czym grożą przewlekłe zaparcia?
Im dłużej toksyczne produkty przemiany materii zalegają w jelicie, tym więcej wchłania się ich z powrotem do krwi, co sprawia, że podczas zaparć czujemy się osłabieni i ociężali, pojawiają się bóle głowy oraz zmęczenie. W naszym organizmie rozwija się zatrucie, któremu towarzyszą wzdęcia i gazy oraz ból brzucha. Dodatkowo długotrwałe, nieefektywne parcie na stolec może doprowadzić do powstania hemoroidów, czyli żylaków odbytu oraz stanów zapalnych, nadżerek w obrębie błony śluzowej jelita grubego.
Jak skutecznie radzić sobie z zaparciami?
Zaparcia - naturalne sposoby
Bardzo ważna jest odpowiednia podaż płynów, przynajmniej 8 szklanek dziennie (około litry). Odpowiednie nawodnienie ułatwia pasaż mas kałowych w jelitach i regularne wypróżnienie. Najlepsza jest woda niegazowana, napoje słodkie czy mocna herbata mogą nasilać problem zaparć. Warto codziennie rano, przed spożyciem pierwszego posiłku, wypić szklankę wody, może być z dodatkiem soku z cytryny. Pobudzi to przewód pokarmowy do pracy i ułatwi poranną wypróżnienie.
Istotne jest również prowadzenie uregulowanego trybu życia, wskazana jest aktywność fizyczna a także unikanie stresu. Warto wprowadzić nawyk wypróżniania o stałej porze.
Kluczowa w problemie zaparć jest prawidłowa, zdrowia dieta, która poprawia perystaltykę jelit. Warto wzbogacić codzienny jadłospis o produkty bogate w błonnik pokarmowy, jednocześnie pamiętając o równoczesnym piciu wody, gdyż bez niej nie osiągniemy pożądanego efektu, a wręcz możemy nasilić zaparcia. Błonnik, inaczej włóknik pokarmowy to mieszanina substancji roślinnych, takich jak celuloza, hemicelulozy, pektyny, gumy i śluzy roślinne, ligniny. Nie jest on wchłaniany do przewodu pokarmowego, działa na zasadzie mechanicznego drażnienia ścian jelit oraz niczym szczotka „wymiata” niestrawione fragmenty pożywienia, pobudzając perystaltykę i pasaż treści pokarmowej. Duże ilości błonnika znajdziemy w warzywach – kapustach (biała, czerwona, włoska), marchewce, korzeniu pietruszki, burakach, brokułach, kalafiorze, rzepie, kalarepie oraz owocach takich jak: maliny, truskawki, porzeczki, gruszki, śliwki, jabłka, żurawinie i owocach suszonych. Inne źródło błonnika to pełnoziarniste produkty zbożowe (pieczywo razowe, typu graham, ryż brązowy, kasze, makaron pełnoziarnisty, płatki owsiane, otręby), nasiona roślin strączkowych (fasola, soczewica, ciecierzyca, groszek zielony) oraz w orzechach, nasionach i pestkach (orzechy włoskie, orzechy laskowe, nasiona słonecznika, pestki dyni, nasiona chia).
Nasiona babki płesznik Psylli semen
Mówiąc o surowcach bogatych w błonnik nie można nie wspomnieć o nasionach babki płesznik -szacuje się, iż w 100 g składnika, aż 68 g stanowi błonnik. To właśnie on sprawia, iż po połączeniu z wodą, nasiona wydzielają śluz, który w jelitach jest odpowiedzialny za przesuwanie złogów, ułatwiając wypróżnianie. Regularne zażywanie babki płesznik pozwala pobudzić perystaltykę jelit, co sprawia, że jest skutecznym surowcem na zaparcia oraz pomaga przy hemoroidach. Jest polecana również osobom, które chcą zredukować wagę. Nasiona najczęściej spożywa się około 3 razy dziennie, po uprzednim zalaniu porcji wodą
Oprócz wzbogacania diety w błonnik, możemy poprawiać pracę jelit i wspomagać walkę z zaparciami spożywając np.:
- suszone śliwki (najlepiej moczone całą noc w szklance wody, spożyte rano na czczo wraz z wodą, w której się moczyły), kompoty z suszonych śliwek
- miód (może być w formie rozpuszczonej w szklance wody z dodatkiem soku z cytryny)
- kefir, jogurt naturalny lub suplementacja probiotyków
- kawa,
- śmietanka,
- wody gazowane,
- oliwa z oliwek,
- surówki, sałatki
- rosół
- ostro przyprawione potrawy
Warto również wyeliminować z diety produkty, które nasilają problem zaparć, są to: słodycze, przekąski typu chipsy, paluszki; kisiel, ryż biały, mocna herbata, kakao na wodzie, wino czerwone wytrawne, kasza manna, mąka ziemniaczana, banany.
Gdy sama dieta nie daje zadowalających rezultatów, warto zaopatrzyć się w ZIOŁA NA ZAPARCIA. Jakie zioła na przeczyszczenie są skuteczne i dlaczego?
Do głównych składników aktywnych zawartych w ziołowych wyciągach na zaparcia należą antrazwiązki o łagodnym lub silnym działaniu przeczyszczającym, w zależności od budowy cząsteczki. Mają działanie drażniące na ścianę jelita grubego, co skutkuje wzrostem ruchów perystaltycznych i przesuwaniem się zalegającej treści, jak również upłynnieniem mas kałowych poprzez zwiększenie napływu wody. Zanim jednak antraglikozydy ulegną metabolizmowi i trafią do jelita grubego potrzeba od kilku do kilkunastu godzin. Dlatego ziołowe preparaty na zaparcia najlepiej zastosować wieczorem, aby rano można było oczekiwać efektów ich działania w postaci efektywnego, komfortowego wypróżnienia.
Liść senesu Senne folium
Przeczyszczające działanie senesu znane jest od wieków. Surowiec zawiera sennozydy, związki z grupy antraglikozydów, działające przeczyszczająco. Herbatkę parzoną z liści senesu można bezpiecznie stosować jednorazowo (1 szklanka naparu) nie częściej niż 2-3 razy w tygodniu przy problemach z zaparciami. Większa częstotliwość może prowadzić do biegunek, zaburzeń elektrolitowych i odwodnienia. Nie należy stosować senesu jako środka na odchudzanie, gdyż pozbawia on organizm wody, a nie tkanki tłuszczowej i przy dłuższym stosowaniu może prowadzić do stanów zagrożenia zdrowia. Wypłukuje również potas z organizm, co prowadzi do hipokaliemii i objawia się bolesnymi skurczami łydek, a nawet zaburzeniami rytmu serca. Dostępne preparaty z senesem to herbatki ziołowe, Figura, Xenna.
Korzeń rzewienia Radix rhei
Działanie rzewienia jest zależne od dawki, gdyż zawiera równocześnie związki antranoidowe (glikozydy antrachinonowe) działające przeczyszczająco, ale ciekawa jest również zawartość garbników, które mają działanie przeciwbiegunkowe. Zatem kiedy zastosujemy słabsze dawki rzewienia, zadziała on wstrzymująco, przy większych dawkach, wykazuje działanie przeczyszczające. Preparat z rzewieniem to dobrze znany Radirex.
Aloes Aloe
Stężały sok z różnych gatunków tzw. alona jest bogata w antraglikozydyo silnym działaniu przeczyszczającym. Preparaty na przeczyszczenie zawierające aloes to Alax, Boldaloin.
Kora kruszyny Frangulae cortex
Również zawiera antrazwiązki, ale działające łagodnie przeczyszczająco poprzez drażnienie zakończeń nerwowych w obrębie jelit, co w efekcie powoduje wzmożenie ich ruchów perystaltycznych (umożliwiających przesuwanie się mas kałowych) oraz hamowaniu oddawaniu wody z jelit. Zawarta jest w preparacie Alax, herbatce Normosan.
Ze znanych herbatek na zaparcia można wymienić Xenna, Normosan, Figura, Senes.
Uwaga – nie należy stosować preparatów ziołowych w trybie przewlekłym, ciągle i regularnie, gdyż mogą doprowadzić do rozleniwienia jelit i niemożności wypróżnienia bez zastosowania preparatu (tzw. zaparcia nawykowe)! Zioła na zaparcia stosujemy d o r a ź n i e. Pomocniczo. Ważne jest w codziennej profilaktyce zaparć regularne picie dużej ilości wody, odpowiednia dieta i ruch.
Preparatów przeczyszczających nie należy również stosować, jeżeli występuje niedrożność jelit, atonia jelit, ostre i przewlekłe choroby zapalne jelit (m. in. choroba Leśniowskiego i Crohna, wrzodziejące zapalenie okrężnicy), zapalenie wyrostka robaczkowego, guzki krwawnicze (hemoroidy), zapalenie kłębuszków nerkowych, kamica szczawianowa, ból brzucha o nieustalonej przyczynie, biegunka, odwodnienie organizmu z zaburzeniami równowagi elektrolitowej. Nie należy stosować silnych środków przeczyszczających u kobiet w ciąży ani u kobiet w okresie karmienia piersią, jak również u dzieci do 12. roku życia.
Domowe sposoby na zaparcia u osób starszych
Seniorzy są szczególną grupą otaczaną troską, również mniej aktywny tryb życia, przyjmowanie licznych leków, choroby towarzyszące – mogą sprzyjać zaparciom. Jak możemy pomóc, jakie wdrożyć rozwiązania na poprawę perystaltyki jelit?
Warto podkreślać rolę profilaktyki – przyjmowania dużej ilości płynów, optymalizacji diety wzbogaconej w preparaty błonnikowe. Suszone śliwki, prażone jabłka bogate w pektyny, jogurty z probiotykami, czy doraźnie zastosowana herbatka ziołowa na przeczyszczenie może przynieść ulgę. Starsi ludzie lubią również kompoty z suszonych owoców.
Seniorowi można również zaproponować zastosowanie preparatu zawierającego makrogol, który ma działanie zmiękczające masy kałowe w oparciu o mechanizm ściągania wody do światła jelit. Stolec przybiera konsystencję musu i wypróżnienie następuje łagodnie, bez bólu i konieczności silnego parcia. Preparaty te są bezpieczne, wskazane do stosowania u niemowląt, dzieci czy osób starszych i można stosować je przewlekle. Mają postać proszku, który rozpuszcza się w płynie, nie wpływając na jego smak. Dostępne na rynku preparaty to: Dicopeg, Xenna Balance, Xenna junior, Dulcosoft.
Gdy mimo podejmowanych starań, problem zaparć nie ustępuje, warto skonsultować się z lekarzem - czy zaparcie nie jest jedynie objawem innego schorzenia. Wskazana może być dalsza diagnostyka, dlatego w trosce o własne zdrowie, warto przy przedłużających się problemach z wypróżnieniem zasięgnąć porady lekarskiej.