Po co WITAMINA K?
rola w organizmie – skutki niedoboru i nadmiaru – źródła w żywności
W pierwszej dobie życia podaje się noworodkom witaminę K, aby zapobiegać chorobie krwotocznej. Poza istotnym udziałem w procesach krzepnięcia, witamina K uczestniczy w metabolizmie kości oraz reguluje poziom wapnia we krwi: zmniejsza ryzyko zwapnienia naczyń krwionośnych, a wraz witaminą D - zwiększa mineralizację kości, ograniczając ryzyko złamań. Należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach ( A, D, E, K – stąd preparaty łączone zawierające te witaminy razem, zapewniając dobre ich wchłanianie). Za odkrycie witaminy K została przyznana nagroda Nobla w 1943 r w dziedzinie medycyny!
Ile tych witamin K?
Są 3 rodzaje witamin K:
K1 – fitochinon – produkowana w roślinach
K2 – menachinon – wytwarzana przez bakterie jelita cienkiego
K3 – menadion – syntetyczny analog witaminy K
Najistotniejsza dla suplementacji jest grupa K2, w obrębie której występują witaminy MK4-MK7
które między sobą różnią się budową cząsteczek, co pociąga za sobą zmiany w ich biodostępności, czyli realnej ilości witaminy K, która zostanie wchłonięta i przyswojona przez nasz organizm. W tej grupie należy wyróżnić witaminę K2 MK-7, którą wystarczy przyjmować 1 raz dziennie w niewielkiej dawce.
Funkcje witaminy K w organizmie – przede wszystkim KREW I KOŚCI
efekty niedoboru, skutki nadmiaru
Witamina K2 odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie białek układu krzepnięcia krwi, wykazuje działanie przeciwkrwotoczne.
Druga jej kluczowa rola to aktywacja tzw. białek MGP, aby mogły wychwytywać wapń z krwi i wbudowywać go do kości (stąd rekomendacja do suplementacji dla kobiet w wieku okołomenopauzalnym w celu zwiększania wytrzymałości układu kostnego).
Przy niedoborze witaminy K, wapń kumuluje się w naczyniach krwionośnych powodując stopniowe usztywnianie ich ścianek, co z czasem doprowadza do rozwoju miażdżycy, nadciśnienia i innych chorób związanych z układem krwionośnym.
Witamina K jest magazynowa w organizmie w znikomych ilościach, dlatego człowiek szybko odczuwa skutki jej niedoboru, które manifestują się:
- zaburzeniami krzepliwości krwi i krwawieniami (np. z nosa)
- utrudnionym gojeniem ran
- zwiększoną obfitością miesiączek, wydłużonym okresem ich trwania
- nieprawidłową mineralizacją kości, osteoporozą
- rozwój chorób serca i naczyń
U dorosłych niedobór witaminy K można zaobserwować w przypadku ciężkich chorób jelit, wątroby i przy długotrwałym leczeniu antybiotykami. Również leki obniżające poziom cholesterolu we krwi hamują wchłanianie witaminy K. U seniorów, chorujących na serce lub po udarze mózgu, przyjmujących leki przeciwzakrzepowe, jej działanie jest hamowane co może skutkować rozwojem osteoporozy. Długie stosowanie tych leków zwiększa ryzyko złamań kości.
Naturalne ŹRÓDŁA witaminy K
Witamina K1 występuje w zielonych warzywach: szpinaku, sałacie, jarmużu, brokułach, kapuście włoskiej, brukselce, szparagach, naci pietruszki. Jej mniejsze ilości zawiera olej rzepakowy, sojowy, oliwa z oliwek czy śliwki.
Witamina K2 jest produkowana przez bakterie jelita cienkiego z grup Bacteroides fragilis, Eubacterium lentum, Lactococcus ssp., więc spożywając produkty mleczne fermentowane sprzyjamy jej syntezie.
Bezpośrednio menchinon zawierają produkty zwierzęce, takie jak: wątróbka drobiowa, mięso wołowe, drób, salami, żółtka jaj, sery oraz ryby.
Możemy znaleźć jej mniejsze ilości w przyprawach (kolendra, bazylia) oraz w pieczywie i kiszonej kapuście.
Ciekawostką jest, iż najwięcej witamin z grupy K2 zawiera japońska potrawa zwana natto, sporządzona z przefermentowanych nasion soi.
Jak dawkować witaminę K ?
Normy Żywienia dla populacji Polski opracowane w 2017 przez Instytut Żywności i Żywienia określają poziom wystarczającego spożycia (AI) u mężczyzn na 65 µg i u kobiet na 55 µg na dobę. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę K jest zróżnicowane w zależności od wieku, płci i stanu fizjologicznego i może być różne dla wybranych pacjentów.
Najnowsze badania naukowe sugerują, iż połączenie witamin D i K może przynosić większą korzyść niż osobna suplementacja, stąd propozycje takich preparatów na półkach aptecznych.
