Tran na odporność, a może bardziej poprawia pracę mózgu i wzrok? Obniża „zły” cholesterol LDL, podnosi poziom HDL działając prewencyjnie w miażdżycy, przyspiesza gojenie ran zastosowany na skórę w maści tranowej. Tran to naturalny środek, o wielokierunkowym działaniu, sprzyjający naszemu zdrowi, dlatego polecany jest do suplementacji w okresie od jesieni do wiosny.
Czym jest tran? Co zawiera?
Cenny i aktywny biologicznie tran to koncentrat oleju z wątroby dorsza atlantyckiego i innych ryb z rodziny dorszowatych, zawierający niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe omega 3 (NNKT), włączając te najważniejsze, czyli kwas eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA). Tran z dorsza zawiera również kwasy omega-6 oraz witaminy A i D, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju organizmu.
Tran ma charakterystyczny smak i zapach, już od lat 60-tych podawano go dzieciom w szkołach, co było przyczyną traumy i późniejszego zniechęcenia do tego cennego produktu. Warto wspomnieć, że dobrej jakości tran w płynie, świeży i odpowiednio przechowywany nie daje przykrych doznań smakowych i zapachowych. Producenci dodatkowo oferują smaki cytrynowy, owocowy, jabłkowym, brzoskwiniowy lub zamykają olej w kapsułkach do żucia, zabawnych żelkach lub preparatach do łykania dla starszych dzieci.
Właściwości tranu
Tran na odporność
Tran jako suplement diety podajemy w celu stymulowania odporności zarówno w celu zapobiegania infekcjom, jak i po przebytej chorobie dla wzmocnienia organizmu. Zawarte w tranie nienasycone kwas tłuszczowe (NNKT) są składnikami budulcowymi komórek układu immunologicznego, odpowiedzialnych za działanie przeciwzapalne. Witamina A ma działanie uszczelniające i regenerujące błony śluzowe, dzięki czemu ogranicza przenikanie wirusów i bakterii z otoczenia.
Warto podkreślić, że w przypadku leczenia antybiotykami, tran można przyjmować dopiero po zakończeniu terapii, gdyż cenne składniki oleju z dorsza wywierałyby korzystne działanie na drobnoustroje chorobotwórcze tym samym ograniczając zwalczanie infekcji.
Działanie tranu na mózg i wzrok
Kwasy omega-3 poprawiają przepływ krwi przez mózg oraz usprawniają przekazywanie bodźców w układzie nerwowym. Dlatego suplementacja tranem, czy DHA EPA polecana jest dzieciom w wieku szkolnym, w celu poprawiania pamięci i koncentracji, jak również osobom starszym w profilaktyce zapobiegania demencji czy choroby Alzheimera. Badania również wykazały korzystny wpływ na rozwój wzroku i mózgu u płodu matek suplementujących kwasy omega-3 (zwłaszcza DHA) w ciąży.
Zawarta w tranie witamina A chroni przed zwyrodnieniem plamki żółtej, które to schorzenie jest najczęstszą przyczyną utraty wzroku u osób dorosłych i starszych. Kwasy omega-3 są również budulcem siatkówki oka, dlatego tak ważna jest ich podaż podczas wzrostu i rozwoju dzieci.
Tran a miażdżyca i układ krążenia
Działanie obniżające stężenie trójglicerydów i cholesterolu LDL we krwi zabezpiecza tętnice przed rozwojem miażdżycy, a następowo choroby niedokrwiennej serca, obniżając ryzyko zawału. Tran pomaga również w nadciśnieniu, działając regulująco i obniżając wartości ciśnienia. Wspierająco działa również witamina E, zabezpieczając ściany naczyń i działając antyoksydacyjnie chroniąc erytrocyty przed przedwczesnym rozkładem.
Tran na skórę z AZS
Zawarta w tranie witamina D i kwasy omega-3 działają przeciwzapalne, nawilżają skórę oraz zmniejszają świąd. Natomiast dostępna w aptekach maść tranowa wykazuje działanie sprzyjające gojeniu ran, polecana we wczesnych stadiach odleżyn czy odmrożeń.
Tran w profilaktyce nowotworów
Amerykańskie badania potwierdzają korzystny wpływ kwasów omega-3 obniżający ryzyko raka piersi, jajnika i jelit. Kolejne badania wykazały, iż tran może zmniejszać ilość i wielkość guzów nowotworowych, jak i zmniejszać skłonność do przerzutów.
Kiedy stosować tran?
Tran stosujemy od jesieni do wiosny, w okresie większej zapadalności na infekcje. Tranu nie stosujemy latem ze względu na większe nasłonecznienie i wzmożoną produkcję witaminy D w skórze, aby nie doprowadzić do jej przedawkowania.
Tran powinny stosować dzieci i młodzież w okresie intensywnego wzrostu, osoby z obniżoną odpornością po przebytych infekcjach, seniorzy, osoby wiodące stresujący tryb życia, palacze i osoby nadużywające alkoholu. Tran jest zalecany u dzieci od 4-roku życia, jednak dostępne są preparaty w płynie do podawania małym dzieciom już od 6-miesiąca życia, w mniejszych dawkach.
Przeciwskazania do stosowania tranu
Nie poleca się suplementacji tranem pacjentom z chorobami nerek, hipercalcemią, osobom suplementującym witaminy A i D w innych preparatach. Konsultacja lekarska jest zalecana u kobiet w ciąży, pacjentów z sarkoidozą oraz chorych stosujących leki przeciwzakrzepowe.
Tran a olej z wątroby rekina – czy to to samo?
Nazwa „tran” jest nadużywana w stosunku do różnych preparatów – czy olejów rybich niesprecyzowanych gatunków, o niewiadomej zawartości kwasów omega-3, czy w stosunku do oleju z wątroby rekina.
Olej z wątroby rekina jest bardzo dobrym preparatem stymulującym układ odporności, nie należy go jednak utożsamiać z tranem, gdyż jego skład jest inny. Olej z wątroby rekina to olej z różnych gatunków rekinów (np. grenlandzkiego) i jest bogaty w alkiloglicerole, substancje wspomagające odporność i hamujące wzrost komórek nowotworowych, zwiększające liczbę czerwonych krwinek i wykazujące działanie przeciwbakteryjne. Zawiera również skwalen, związek działający immunostymulująco i antyoksydacyjnie oraz skwalaminę o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym. Olej z wątroby rekina zawiera mniej kwasów omega-3.
Tran dla dzieci – który wybrać?
Wybierając tran dla dzieci lub dorosłych, warto postawić zawierający największą ilość kwasów omega-3, a przede wszystkim zwróćmy uwagę na wysoką zawartość DHA i EPA. Tran w płynie jest świeższy, mniej przetworzony, ale należy go szybciej spożyć (do 5-6 tygodni) i przechowywać w lodówce po otwarciu. Tran w kapsułkach zazwyczaj stosujemy 2 x dziennie po 1-2 kapsułek (należy sprawdzić dawkowanie producenta na opakowaniu), razem z posiłkiem. Tran w żelkach czy tran dla dzieci w kapsułkach do żucia polecany jest dla grymaszących maluchów, jednak należy liczyć się z tym, że z uwagi na formę podania, zawartość substancji czynnych w tej postaci preparatu jest mniejsza niż w płynie czy kapsułkach do łykania.