Witamina E, znana również pod nazwą tokoferol (gr. "tocus" - rodzić, "pherein" – nieść), nazywana jest „witaminą płodności” ponieważ jej odkrycie wiąże się z badaniami nad rozrodem myszy – potwierdzono jej istotną rolę. Witamina E to w rzeczywistości 8 różnych form (4 tokoferole i 4 tokotrienole), które wykazują aktywność biologiczną alfa-tokoferolu. Co to oznacza? Witamina E - na co ma wpływ?
Witamina E zapobiega powstawaniu procesów zapalnych, choroby wieńcowej oraz zmian miażdżycowych, jak również chroni organizm przed powstawaniem procesów nowotworowych. Dzieje się to, dzięki szczególnym właściwościom tokoferolu:
- jest silnym przeciwutleniaczem, niszczącym wolne rodniki tlenowe tzw. „zmiatacz wolnych rodników”
- Witamina E chroni komórki przed stresem oksydacyjnym, a witaminę A i wielonienasycone kwasy tłuszczowe przed szkodliwymi procesami utleniania
- stabilizuje błony komórkowe w organizmie, reguluje aktywność biologiczną komórek immunologicznych, wpływa na metabolizm mięśni oraz hamuje agregację płytek krwi.
Inny, wspomniany we wstępie kierunek działania witaminy E, to korzystny wpływ na płodność – jest niezbędna do zachowania prawidłowych funkcji układu rozrodczego kobiet i mężczyzn. W badaniach wykazano, iż przy niedoborach witaminy E u mężczyzn, plemniki są niskiej jakości, mało ruchliwe lub bez witek. U kobiet tokoferol warunkuje prawidłowy przebieg ciąży i zapobiega wadom cewy nerwowej u noworodków, zapewnia prawidłowy rozwój wzroku, również korzystnie wpływa na ich masę urodzeniową.
Na temat właściwości i działania witaminy E prowadzono liczne badania, z których wynika, że:
- witamina E wspomaga leczenie raka prostaty, zmniejszając rozrost nowotworu, jej korzystne działanie obserwowano również przy nowotworach piersi, jelita grubego, wątroby i żołądka. *Podkreślano jednak wagę równoczesnej suplementacji selenem chroniącym przed szkodliwym działaniem wysokich dawek witaminy E.
- zapobiega miażdżycy, chorobie niedokrwiennej serca, zawałom; udarowi mózgu – dwojaki mechanizm: hamowanie zlepiania krwinek oraz hamowanie utleniania cholesterolu LDL
- antyoksydacyjne działanie witaminy E ma korzystny wpływ na hamowanie zmian neurodegeneracyjnych w chorobe Alzheimera (suplementowano witaminę E 400 j.m. wraz z witaminą C 1000mg / dobę), zmniejszając nasilenie procesów utleniania lipoprotein w przebiegu tego schorzenia.
- ochrona narządu wzroku, hamowanie rozwoju zaćmy i zwyrodnienia plamki żółtej AMD poprzez hamowanie procesów utleniania, działanie protekcyjne witaminy E.
- poprawa skuteczności leczenia w zapaleniu trzustki; podawano 300mg witaminy E wraz z 400mg witaminy C / dobę, stwierdzono zmniejszenie objawów takich jak ból oraz upośledzenie czynności zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczej trzustki z uwagi na wyrównanie zaburzeń równowagi oksydacyjnej występujących w tej chorobie.
- działanie immunomodulujące: wykazano iż selen i witamina E osłabiają patogenność m.in. wirusa grypy zarówno przez bezpośredni wpływ na jego genom, jak i odpowiedź immunologiczną gospodarza.
Zapotrzebowanie na witaminę E
U większości ludzi właściwa dieta jest w stanie zrealizować 100% zapotrzebowanie na tą witaminę, ze względu na jej powszechne występowanie w przyrodzie. Zalecane dzienne spożycie (RDA) dla dorosłego Polaka to 12 mg, czyli 18 IU (jednostek międzynarodowych). Dzieci potrzebują mniej witaminy E, dobowe spożycie na poziomie 4-6mg jest wystarczające, osoby starsze mogą spożywać 20-50mg dziennie. Zwiększona podaż witaminy E jest wskazana u sportowców, osób starających się o potomstwo, kobiet w ciąży oraz pacjentów zmagających się z chorobami krążenia.
Źródła witaminy E
- oleje pochodzenia roślinnego tłoczone na zimno (np. oleju słonecznikowy, oliwa z oliwek, olej lniany)
- orzechy, pestki, nasiona, migdały
- jajka, masło
- natka pietruszki, szpinak, papryka, oliwki
Warto pamiętać, że witamina E należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i jej optymalne wchłanianie nastąpi z posiłkiem, który jest ich źródłem. Wchłanianie tokoferoli przez organizm zwiększają również: witamina A, kompleks witamin B, witamina C , witaminy z grupy B, minerały: magan, selen i fosfor, oraz niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT).
Wchłanialność witaminy E jest odwrotnie proporcjonalna do wielkości jednorazowej dawki, np.: z dawki jednorazowej 100 mg ulega resorpcji 80%, z dawki jednorazowej 500 mg – tylko 68 %. Dlatego lepiej przyjmować częściej – mniejsze dawki.
Objawy niedoboru witaminy E
Niedobór witaminy E występuje raczej rzadko, ale może wystąpić u osób z upośledzonym procesem wchłaniania tłuszczów, mukowizcydozą lub celiakią. W przypadków niedoborów witaminy E możemy wystąpić:
- zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych,
- niedokrwistość u niemowląt i dzieci,
- upośledzone funkcjonowanie i osłabienie mięśni szkieletowych (dystrofia),
- rogowacenia i przedwczesne starzenie się skóry oraz utrudnionego gojenia się ran
- osłabiena zdolności koncentracji i stany rozdrażnienia
- zaburzenia płodności
Nadmiar witaminy E
Witamina E jest magazynowa w tkance tłuszczowej i nadnerczach, jednocześnie ulega nieustannemu metabolizmowi i usuwaniu z organizmu, dlatego trudno jest ją przedawkować i następuje to rzadko. W badaniach wykazano, że jej nadmierna suplementacja przez dłuższy czas w dawce przekraczającej 1000 mg/dobę wykazuje działanie toksyczne, wywołując następujące objawy: ból głowy, zmęczenie, osłabienie i zaburzenia w funkcjonowaniu mięśni, zaburzenia gospodarki jelitowej.
Zastosowanie WITAMINY E w kosmetyce
Witamina E nazywana jest również "witaminą młodości", gdyż jako silny przeciwutleniacz neutralizuje wolne rodniki, opóźnia proces starzenia się skóry i zmniejsza powstawanie zmarszczek równocześnie wspomagając ochronę skóry przed promieniowaniem UV. Ponadto posiada właściwości odżywcze, regenerujące i nawilżająco-natłuszczające dlatego kosmetyki do twarzy i ciała z witaminą E są przeznaczone dla każdego rodzaju skóry.
Bezpośrednio na skórę witamina E w płynie (np. wyciśnięta z kapsułki) wykazuje działanie:
- nawilżające: do suchej, łuszczącej się skóry
- zapobiega swędzeniu: pomocniczo przy atopowym zapaleniu skóry, przy egzemie
- łagodzi poparzenia słoneczne, regeneruje uszkodzony naskórek
Witamina E jest bardzo istotna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, a badania naukowców potwierdzają jej liczne zastosowania i efekty w leczeniu chorób.
